Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska cierpiała na gigantyczny głĂłd mieszkaniowy. Problem ten przez całe dwudziestolecie prĂłbowali rozwiązać rĂłżnego rodzaju zapaleńcy, społecznicy, ludzie z misją. Bezskutecznie.

W 1989 roku Polska znĂłw znalazła się w punkcie wyjścia. Tanich mieszkań jak nie było, tak nie ma. Kolejne pomysły na rozwiązanie problemu mieszkaniowego okazują się gorsze od poprzednich, a luki prawne w istniejącym systemie bezwzględnie wykorzystują banki, deweloperzy i czyściciele kamienic. Wielu obywateli radzi sobie więc, jak może, wegetując, oszukując, adaptując się. Umowy kredytowe podpisały prawie dwa miliony PolakĂłw.

Słowo "dom" odmieniane w tej książce przez wszystkie przypadki nie kojarzy się im ze stabilizacją ani spokojem, a większość opowiedzianych tu historii jest tragiczna. Żeby ich wysłuchać, Filip Springer trafił do mieszkania w piwnicy, kontenerze, garażu i małej gastronomi na piątym piętrze kamienicy. I przekonał się, jak rzeczywistość może rĂłżnić się od marzeń.

Jante to miasteczko, w ktĂłrym życie reguluje jedenaście opresyjnych zasad określających miejsce jednostki w społeczności. Prawo Jante jest w Skandynawii powszechnie znane, chociaż mało kto pamięta, że po raz pierwszy pojawiło się w 1933 roku w powieści Aksela Sandemosego "Uciekinier przecina swĂłj ślad".
Filip Springer wyrusza na PĂłłnoc, żeby znaleźć miejsce, ktĂłre odcisnęło piętno na kolejnych pokoleniach SkandynawĂłw. Ale gdzie jest Jante? Czy w duńskim Nykobing Mors, pierwowzorze miasteczka z powieści? A może w zagubionej pośrĂłd norweskich fiordĂłw samotni pisarza? A gdyby okazało się, że Jante nie ma nic wspĂłlnego z geografią i tkwi w każdym z nas?
Książka Springera to opowieść o niemożliwej ucieczce od systemu, ktĂłry nam narzucono, i o ponurym obliczu najszczęśliwszych krajĂłw świata. Ale to także opowieść o świecie rozpiętym między prawdą a fikcją. By go poznać, Springer przekracza nie tylko granice krajĂłw, ale i gatunkĂłw literackich.
"Nie sądź, że jesteś kimś - Nie sądź, że nam dorĂłwnujesz - Nie sądź, że jesteś mądrzejszy od nas - Nie wyobrażaj sobie, że jesteś lepszy od nas - Nie sądź, że wiesz więcej niż my - Nie sądź, że jesteś kimś więcej niż my - Nie sądź, że się do czegoś nadajesz - Nie wolno ci się z nas śmiać - Nie sądź, że komuś na tobie zależy - Nie sądź, że możesz nas czegoś nauczyć - Myślisz, że nic o tobie nie wiemy? - Nie myśl, że uciekniesz."

Reporterska podrĂłż po stolicach dawnych wojewĂłdztw.

Trzydzieści jeden miast, kilkadziesiąt zajmujących opowieści. Filip Springer przejechał cały kraj od Słupska po Krosno i od Suwałk po Wałbrzych, żeby zobaczyć, jak żyje się dziś w miastach, ktĂłre w 1989 roku utraciły status stolicy wojewĂłdztwa. Poznał ich historię, rozmawiał z mieszkańcami. Spotykał przedsiębiorcĂłw, artystĂłw, aktywistĂłw i nauczycieli. Zaglądał do lokalnych warsztatĂłw i kafejek, odwiedzał upadłe fabryki i prężnie rozwijające się firmy, dworce i McDonaldy. Pytał ludzi o to, z czego są w swoim mieście dumni, co ich cieszy, a co chcieliby zmienić.

Miasta, ludzie, opowieści.

Z książki wyłania się niejednoznaczny, migotliwy obraz Polski - gdzie wszystko może się zdarzyć i nic nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. WśrĂłd bolączek, trosk i nadziei bohaterĂłw reportażu można odnaleźć także te, ktĂłre są udziałem mieszkańcĂłw całej Polski - i tej małomiasteczkowej, i tej wielkomiejskiej.

Kupferberg - Miedzianka, niewielkie miasteczko nieopodal Jeleniej GĂłry, ktĂłrego nie ma. Tak jak nie ma gospody Ratuszowej, gdzie miejscowe panie, plotkując przy jednym ze stolikĂłw, krzywiły się zniesmaczone, gdy ich mężowie śpiewali "Gdybyś miał jeszcze jedną teściową, to...". Nie ma zabaw, podczas ktĂłrych Martin Lachmann grał na saksofonie, a dookoła wirowały roztańczone pary. Nie ma rĂłwnież browaru, papierni, zakładu kamieniarskiego, warsztatĂłw rzemieślniczych. Nie ma pani Trenkler, ktĂłra szyła koszule, pań Assmann i Alex, ktĂłre zajmowały się pościelarstwem, pani Bräuer, ktĂłra handlowała masłem i jajkami.
Nie ma cmentarza przy drodze do Mniszkowa z widokiem na Rudawy Janowickie, a w okolicy do dziś wspomina się, jak płyty nagrobne wyciągano z ziemi ciągnikami, a psy rozwlekały po całej wiosce ludzkie kości.

Filip Springer przez ponad dwa lata szukał odpowiedzi na pytanie, dlaczego miasteczko z siedmiowiekową tradycją zniknęło z powierzchni ziemi. Czy stało się tak na skutek zniszczeń spowodowanych rabunkowym wydobyciem uranu przez Rosjan prowadzonym tutaj w latach 1948-1952? Czy też opowieści o szkodach gĂłrniczych zostały wymyślone przez władzę jako pretekst do wyburzenia miasta i ukrycia tajemnicy z przeszłości?